A Dangerous Method

Genre: Drama (99 min.)
Met: Keira Knightley, Michael Fassbender, Viggo Mortensen & Vincent Cassel
Regie: David Cronenburg
Waardering: 4 / 5

In 1896, nadat Freud met hypnose had geëxperimenteerd, maar niet onder de indruk was van de resultaten, begon Freud een eigen theorie op te stellen die hij `psychoanalyse' noemde. De term `psychotherapie' was 50 jaar eerder uitgevonden en rond de eeuwwisseling bedenkt Freud een theorie die hem zowel in zijn tijd als na zijn dood beroemd zou maken. Freud's psychoanalyse is uiteindelijk de basis geworden voor individuele verbale psychotherapie, hetgeen tegenwoordig in allerlei vormen wordt gegeven. Een beroemde volger van Freud's psychotherapie was Jung, zelf ook psychiater. Hij paste ook veelvuldig Freud's theorie toe, met succes overigens, maar krijgt later in zijn leven kritiek op Freud. A Dangerous Method verfilmd haarscherp de problemen die Jung en Freud met zowel elkaar als hun patiënten hebben.

In het kort komt Freud's theorie erop neer dat al het menselijk gedrag wordt bepaald door driften, waarvan wij ons niet bewust zijn. Bewustwording van deze driften stuit op verzet van ons onderbewustzijn en wanneer ons bewustzijn en onderbewustzijn met elkaar conflicteren dan kunnen er mentale problemen, zoals psychose, neurose en depressie ontstaan. Deze problemen kunnen vervolgens alleen worden verholpen door het onderbewuste (de driften) kenbaar te maken aan het bewustzijn, mits onder deskundige begeleiding. Interessant is dat volgens Freud de driften puur van seksuele aard zijn en dat verstoring tijdens het doorlopen van de verschillende seksuele fases tijdens de groei ervoor zorgt dat er op latere leeftijd mentale problemen ontstaan. Daarover later nog iets meer.

Niet Freud, maar Jung speelt de hoofdrol in dit drama. Wanneer de Russische Sabina Spielrein (Knightley) in een psychiatrische inrichting in Zürich terecht komt is haar behandelend psychiater Carl Jung (Fassbender). De ontzettend neurotische Speilrein - sterk gespeeld door Keira Knightley, die zich goed thuis lijkt te voelen in kostuumdrama's - blijkt niet alleen goed te reageren op psychoanalyse, maar heeft ook zelf de nodige aanleg voor het vak als psychiater. Tijdens haar behandeling, die vrij uitvoerig wordt verfilmd, heeft Jung ook ontmoetingen met Freud, zijn idool en leermeester. Tijdens deze ontmoetingen, die soms dagen duren, discussiëren Freud en Jung over psychoanalyse. Freud en Jung worden vrienden, delen informatie over patiënten, maar sprake van gelijkheid is er nooit. Freud zal dat ook niet toelaten. Freud's theorie, zijn autoriteit en grote overtuigingskracht, in eerste instantie de redenen voor het ontstaan van de vriendschap, blijkt al snel ook een gevaar te vormen voor hun vriendschap. Jung kan zich niet altijd vinden in Freud's verklaringen en kan maar niet begrijpen dat Freud louter en alleen seksualiteit wil gebruiken in zijn verklaringen. 

Freud, onherkenbaar goed gespeeld door Viggo Mortensen, is toch het meest indrukwekkende karakter in de film. Het personage wordt fenomenaal vertolkt en de serene, kettingrokende psychiater is absoluut onverstoorbaar. In elke scène rookt Freud een sigaar. Naar eigen zeggen om zo andere verslavingen - voornamelijk seks - te onderdrukken. Zijn eerste antwoord is altijd "Hmm", terwijl hij de sigaar die altijd aanwezig is in zijn hand nog eens aan zijn mond zet. Een trekje later volgt het academisch verantwoorde antwoord, haast monotoon uitgesproken met een autoriteit waar Jezus bang van zou worden. Het succes van zijn theorie heeft hem niet ongemoeid gelaten. Eventuele kritieken doet Freud dan ook af als onwetenschappelijk, omdat ze niet zijn gefundeerd in het volgens Freud niet te ontkennen beginsel van seksuele driften. Zo'n 30 jaar later zal uitgerekend in Wenen, de woonplaats van Freud, een beweging opstaan die Freud's theorie als het schoolvoorbeeld ziet van een niet-wetenschappelijke theorie.

Ook Fassbender's personage is een intrigerende man. Jung is enerzijds gereserveerd, kritisch en leeft voor zijn vak, maar anderzijds is hij ook saai, makkelijk beïnvloedbaar en neemt hij het niet zo nauw met ethiek. Jung kan niet akkoord gaan met slechts één verklaring voor allerlei psychoproblematiek, maar kan ook niet ontkennen dat Freud bijna altijd gelijk lijkt te hebben. Jung wordt gepresenteerd als een twijfelaar en anderen spelen daar op in. Spielrein begint steeds meer van haar behandelend arts te eisen en ook een andere patiënt, Otto Gross (Cassel), heeft met een briljant betoog aangaande seksualiteit weer hele andere effecten op Jung. Niet alleen de relatie tussen Jung en Freud, maar ook die tussen Spielrein en Jung komt steeds verder onder druk te staan. Deze relaties zijn extra interessant omdat alle drie de personages zo verschillend zijn, maar tegelijkertijd op zoek zijn naar de oorzaken van allerlei psychologisch problemen. 

De rijke historie van de psychologie en de interessante karakters van Jung en Freud worden in deze film prachtig weergegeven. Veel dialogen, theorieën en mooie uitspraken passeren de revue en maken de intenties van de hoofdpersonen duidelijk. Dit historisch correcte drama is daarnaast goed te volgen en niet vaak zie je zulke goede acteurs in één film die ook nog eens volop de ruimte krijgen om hun talenten te benutten. Mortensen steelt, zoals vaker, de show, maar hij wordt op de voet gevolgd door Knightley en Fassbender. A Dangerous Method is uiteraard verplicht voer voor de verzorgers van de geest, maar ook andere disciplines moet deze film aan kunnen spreken. Als je enigszins interesse hebt in psychologie, historie of intellectuele drama's dan moet je deze zeker even bekijken. Ik vond 'em top.