Iron Sky

GENRE: Sci-Fi / Komedie
CAST: Julia Dietze, Christopher Kirby, Götz Otto, Stephanie Paul e.a.
REGIE: Timo Vuorensola
WAARDERING: 3.5 / 5
--------------------------------------------------------------------------------------------------------

De Nazi's zijn in 1945 naar de Maan gevlucht. Het donkere gedeelte van de Maan, om preciezer te zijn. Nu, in 2018, zweren ze wraak en hebben ze een plan om de wereld voor eens en voor altijd te overwinnen. Het Vierde Rijk is in aantocht en aan James Christopher, de eerste zwarte astronaut ooit, de taak om de op handen zijnde invasie te stoppen. 

Bij het kijken naar Iron Sky valt vrijwel direct op dat we hier te maken hebben met een vergeten genre: 'exploitation movies.' Exploitation movies, low-budget films - ook wel B-films genoemd - waarbij een bepaald concept volledig wordt uitgebuit, waren ongekend populair in de jaren '60 en '70. Een goed voorbeeld hiervan is de klassieker A Clockwork Orange (1971), waarin moord en verkrachting centraal staan.

EXPLOITATION

Exploitation movies zijn er in allerlei soorten en maten. Een paar subgenres zullen wat bekender in de oren klinken, zeker als daarbij voorbeelden worden gegeven. Zo is er 'blaxploitation', waarbij zwarte acteurs eens niet als eerste sterven, maar de hoofdrol krijgen en in jaren '70 films - gericht op een zwart publiek - wraak nemen op de blanken die hen onderdrukken. Wraak is namelijk het perfecte motief om 80% van de cast af te slachten en daar vervolgens mee weg te komen. Pam Grier - Ze speelde de titelrollen Coffy (1973) en Foxy Brown (1974) - was één van de actieheldinnen van dat tijdperk en werd later geëerd voor haar bijdrage aan het genre door Quentin Tarantino die haar als Jackie Brown in zijn gelijknamige film castte.

Er zijn er echter meer. Neem 'carsploitation', met Mad Max (1979) als klassiek voorbeeld. Tarantino's Death proof  (2007) is hierop gebaseerd. Of bijvoorbeeld 'monster movies' met de originele, Japanse Godzilla (1954) of het subgenre 'mockbusters' met parodieën als Starcrash (1978) op Star Wars (1977), of het meer recente Scary Movie (2000) die alle horror op de hak neemt. Tot slot kennen we `Rape and Revenge films' met I Spit On Your Grave (1978), maar waar ook Kill Bill (2003) in thuis hoort en 'slasher films', waar Hitchcocks Psycho (1960) de grondlegger van was. Deze film werd gevolgd door vele films waarin één persoon zonder plausibel motief iedereen vermoord, liefst met een mes of iets anders scherps. Voorbeelden zijn Halloween (1978), Scream (1996), Child's Play (1988) en A Nightmare On Elm Street (1984).

VAGE GRENZEN

Als je al deze voorbeelden bekijkt zijn de grenzen binnen de verschillende exploitation-subgenres soms vaag. Een eenduidige definitie geven is dan ook schier onmogelijk, maar wat een film exploitation maakt is de bepaalde focus op één aspect, waarbij dat volledig wordt uitgewerkt en de rest van het verhaal onderbelicht blijft. Vaak zijn exploitation movies ook erg over-the-top en bevatten ze extreem veel geweld. Zo wordt Man On Fire niet gezien als exploitation movie, maar Machete duidelijk wel. 

Veel mensen vinden exploitation films geen volwaardige films. Vaak weten ze echter wel een klein publiek aan te spreken, waardoor ze een cultstatus ontwikkelen. En een laag cijfer op IMDb. Bepaalde regisseurs, waarbij Robert Rodriguez en Quentin Tarantino tegenwoordig als perfect voorbeeld dienen, gebruiken exploitation constant en zijn juist uit op die cultstatus en niet op het maken van mainstream films.

Het allerlaatste subgenre dat ik wil bespreken is 'nazisploitation', het subgenre met waarschijnlijk de lelijkste naam der exploitation-subgenres, maar het dekt de lading, zullen we maar zeggen. De grondlegger van dit subgenre is Ilsa: She Wolf of the SS (1975). Ilsa werkt als beul in een nazikamp en wil middels gruwelijke medische experimenten op mannelijke en vrouwelijke gevangenen aantonen dat ook vrouwen aan het front zouden kunnen vechten.

FIJNE HOMMAGE

Iron Sky valt onder het nazisploitation-genre. De Nazi's zijn in '45 naar de maan gevlucht en zo'n 70 jaar later is het tijd voor wraak. Herr Nachrichtenübermittlungs-Oberführer Adler (Götz Otto) wil met zijn toekomstige vrouw Renate Richter (Julia Dietze) het Vierde Rijk stichten. De voorbereidingen zijn getroffen, het Arische ras is zo puur mogelijk en het ultieme wapen, de Götterdammerung, is klaar voor gebruik. Alleen heeft het nog een iPad nodig als besturingscomputer. Aan Adler de taak om die te gaan halen op de Aarde.

Iron Sky is een geslaagde exploitation film om meerdere redenen. Ten eerste is het allemaal bijzonder grappig en lang niet zo flauw als veel van zijn genregenoten. Daarnaast spreken de nazi's gewoon Duits - vind ik fijn - en pas gebrekkig Engels als ze op het aardoppervlak landen. Vooral grappig is het feit dat enerzijds de nazi's de nieuwste technologie qua wapens hebben, maar anderzijds niet weten wat er de afgelopen 70 jaar op Aarde is gebeurd. Van realisme moet deze film het dan ook niet hebben, maar de special-effects, de vele komische scènes, de expliciete kritiek op Amerika en de V.N. en de verwijzingen naar talloze andere films en personages, variërend van Star Wars tot Albert Einstein, maken Iron Sky tot een fijne hommage aan een vergeten genre.