Monsieur Chocolat

★★★★

Knuffelbeer Omar Sy, die na Intouchables ook echt even onaantastbaar leek, heeft een nieuwe film. Hij speelt een clown, maar hangt niet alleen de lolbroek uit.

Het is eind negentiende eeuw wanneer de uitgerangeerde clown George Footit (James Thierrée) zichzelf niet meer weet te vernieuwen. Het publiek lacht niet meer om hem, zijn toegevoegde waarde voor circus Delvaux is nul. Footit stelt de enige zwarte circusartiest - kannibaal Kananga (Omar Sy) - voor om samen een clownsduo te beginnen. Circusdirecteur Delvaux twijfelt, maar geeft Footit en Chocolat (zoals Kananga nu heet) een kans. Het duo zou historie schrijven en tot aan Parijs de Franse bourgeoisie doen schateren.

Ik moest denken aan de zwarte Pietendiscussie na het zien van deze film. Voor dat we daar een paar jaar geleden mee begonnen had ik er geen seconde over nagedacht. Het kan inderdaad best kwetsend zijn voor zwarte mensen en de Pieten zijn natuurlijk wel degelijk de slaafjes van de blanke Sint. Ook de stereotypering van domme, exotische zwarte kan ik me als kind wel herinneren. Die Pieten raakten constant alles kwijt, waren zo dom als het achtereind van een varken en Sint gaf dan meestal raad waar ze moesten beginnen met zoeken. Vond ik toen wel grappig.

Zo ook in Monsieur Chocolat. Het clownsduo is een enorm succes, maar kijk je verder dan vallen de overeenkomsten op. Begin twintigste eeuw, toen Footit en Chocolat bekend werden, was een zwarte man op zich al een attractie. Laat staan dat 'ie Frans sprak natuurlijk. De act van de twee was echter gebaseerd op een zelfde idee als die van Sint en Piet, namelijk het feit dat de blanke superieur is. Footit gaf bijvoorbeeld elke voorstelling Chocolat een trap onder z'n kont en stond uiteindelijk triomfantelijk over de gevallen neger, een voet op diens lichaam. Grappig natuurlijk, maar tegelijkertijd ook denigrerend en racistisch.

Chocolat zelf heeft dat - net als ik - in eerste instantie niet door. Ook tijdens het kijken naar de film zie je eerst een paar voorstellingen met dezelfde verhoudingen inclusief schop onder de kont en dat is allemaal best grappig. Pas later attendeert een andere zwarte man Chocolat op het feit dat de mensen alleen lachen omdat Footit hem onderdrukt, zoals ze in die tijd gewend zijn. Wat volgt is een mooie strijd van Chocolat met in eerste instantie zichzelf, en daarna met de buitenwereld. Zijn ze klaar voor een show waarin de neger wint van de blanke?

Monsieur Chocolat is vooral door deze strijd te tonen een mooie film geworden. Omar Sy bewijst wederom meer te kunnen dan alleen iedereen aan het lachen maken met zijn aanstekelijke humor. En dat in één film. Wat mij betreft is de film ook relevant, kijk maar naar de discussie rondom de Oscars, de invulling van zwarte rollen in het witte Hollywood, zwarte onderdanige Pieten en het stempel dat veel blanken, waarschijnlijk ongewild, nog altijd drukken op de maatschappij. Je daarvan bewust zijn en niet onnodig vasthouden aan traditie lijkt me een begin. Deze film brengt de problematiek mooi aan de man.